در حالی‌که زمین هر سال گرم‌تر می‌شود، میلیون‌ها نفر از فقیرترین ساکنان آن نه‌تنها با فقر، بلکه با پیامدهای مستقیم تغییرات اقلیمی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ از گرمای طاقت‌فرسا گرفته تا سیلاب‌ها و خشکسالی‌ها. گزارش تازه سازمان ملل نشان می‌دهد نزدیک به ۹۰۰ میلیون نفر در جهان گرفتار «بار دوگانه» فقر و بحران اقلیمی‌اند — بحرانی که بیش از هر زمان دیگری عدالت جهانی را به چالش کشیده است.
سازمان ملل متحد در گزارشی تازه هشدار داده است که حدود ۸۰ درصد از فقیرترین مردم جهان – نزدیک به ۹۰۰ میلیون نفر – مستقیماً در معرض پیامدهای تغییرات اقلیمی قرار دارند. به گفته این نهاد، این افراد با «بار دوگانه» فقر و بحران اقلیمی روبه‌رو هستند.
برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) اعلام کرده است که گرمایش زمین باعث تشدید موج‌های گرما، خشکسالی و سیلاب در سراسر جهان شده و فقیرترین جوامع بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند. هاولیانگ شو، مدیر موقت این برنامه، گفت: «هیچ‌کس از تأثیرات تغییرات اقلیمی در امان نیست، اما فقیرترین مردم بیش از همه رنج می‌برند.» او افزود که نشست جهانی اقلیم (COP30) که قرار است نوامبر آینده در برزیل برگزار شود، باید فرصتی برای رهبران جهان باشد تا «اقدام اقلیمی را به‌عنوان اقدامی برای کاهش فقر در نظر بگیرند».
در این گزارش که با همکاری مرکز پژوهشی آکسفورد (OPHI) تهیه شده، آمده است که حدود ۱.۱ میلیارد نفر در سال ۲۰۲۴ در فقر چندبُعدی شدید زندگی می‌کردند. این نوع فقر فقط به کمبود درآمد مربوط نیست، بلکه عواملی مانند سوءتغذیه، مرگ‌ومیر کودکان، نداشتن مسکن مناسب، نبود برق، آموزش و خدمات بهداشتی را هم شامل می‌شود. نیمی از این جمعیت فقیر را کودکان تشکیل می‌دهند.
به گفته سازمان ملل، روند کاهش فقر چندبُعدی در جهان تقریباً متوقف شده است. در گزارش، خانواده‌ای از بولیوی مثال زده شده است: ریکاردو، یکی از اعضای جامعه بومی گوارانی، همراه با ۱۸ نفر از اعضای خانواده‌اش در خانه‌ای کوچک و پرجمعیت در شهر سانتا کروز زندگی می‌کند. این خانواده تنها یک حمام دارند، از زغال و چوب برای پخت‌وپز استفاده می‌کنند و هیچ‌کدام از کودکانشان به مدرسه نمی‌روند.
بیشترین فقر در دو منطقه جهان دیده می‌شود: آفریقای زیر صحرایی (۵۶۵ میلیون نفر) و آسیای جنوبی (۳۹۰ میلیون نفر). هر دو منطقه به شدت در معرض اثرات تغییرات اقلیمی قرار دارند.
در آستانه نشست COP30، سازمان ملل بر ارتباط مستقیم میان فقر و خطرات زیست‌محیطی تأکید کرده است. این خطرات شامل گرمای شدید (بیش از ۳۰ روز با دمای بالاتر از ۳۵ درجه سانتی‌گراد)، خشکسالی، سیلاب و آلودگی هواست.
بر اساس آمارها، نزدیک به ۸۹۰ میلیون نفر از فقیرترین مردم جهان در معرض دست‌کم یکی از این خطرات قرار دارند. گرمای شدید بیشترین تهدید است (۶۰۸ میلیون نفر)، سپس آلودگی هوا (۵۷۷ میلیون نفر)، سیلاب‌ها (۴۶۵ میلیون نفر) و خشکسالی (۲۰۷ میلیون نفر). همچنین ۳۰۹ میلیون نفر هم‌زمان در معرض سه یا چهار خطر اقلیمی قرار دارند، و ۱۱ میلیون نفر در یک سال هر چهار نوع تهدید را تجربه کرده‌اند.
در گزارش تأکید شده است: «هم‌زمانی فقر و خطرات اقلیمی یک چالش جهانی است.» این نهاد هشدار می‌دهد که افزایش حوادث شدید آب‌وهوایی می‌تواند بسیاری از پیشرفت‌های توسعه‌ای سال‌های اخیر را از بین ببرد. برای نمونه، هرچند کشورهای آسیای جنوبی در کاهش فقر موفق بوده‌اند، اما با توجه به اینکه بیش از ۹۹ درصد فقیران این منطقه در معرض خطرات اقلیمی هستند، نیاز به راه‌حل‌های نوآورانه برای مبارزه هم‌زمان با فقر و بحران اقلیمی دارند.
سازمان ملل در پایان تأکید کرده است که جهان باید «به‌جای توصیف وضعیت، به اقدام سریع روی آورد» و هم‌زمان کاهش فقر، کاهش انتشار کربن، سازگاری با تغییرات اقلیمی و بازسازی طبیعت را دنبال کند تا جوامعی مقاوم و پایدار ساخته شوند و هیچ‌کس در جهانی که هر روز گرم‌تر می‌شود، جا نماند./ صبح ملت نیوز
