زهره فربد/روانشناس و مشاوره خانواده
اختلال خود زشت‌پنداری (Body Dysmorphic Disorder یا BDD) چیست؟
خود زشت انگاری یک اختلال روانی است که در آن فرد به شدت نگران نقص‌های ظاهری خود است، حتی اگر این نقص‌ها جزئی یا غیرواقعی باشند. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است ساعت‌ها در روز را به بررسی و اصلاح ظاهر خود بگذرانند و از تعاملات اجتماعی خودداری کنند. .
این اختلال می‌تواند به اشکال مختلفی بروز کند، از جمله:
نگرانی درباره پوست خود، جوش‌ها، لک‌ها یا چین و چروک‌ها
نگرانی درباره مو: ریزش مو یا نازکی موها
نگرانی درباره فرم بدن و…
علائم این اختلال شامل:
• احساس اضطراب و افسردگی شدید
• اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی
• بررسی مکرر آینه یا استفاده مداوم از لوازم آرایشی
• تمایل به جراحی‌های زیبایی
فاکتورهایی که احتمال بروز این اختلال را افزایش می دهند:
عوامل زیادی می‌توانند نقش مهمی در ایجاد و تشدید اختلال خود زشت‌پنداری (BDD) داشته باشند. از جمله:
۱- معیارهای زیبایی اجتماعی و فرهنگ جامعه : در جوامعی که ارزش زیادی به زیبایی ظاهری می‌دهند، افراد ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به BDD باشند. همچنین رسانه‌ها، تبلیغات و فرهنگ عمومی معمولاً تصاویری از زیبایی ایده‌آل را ترویج می‌دهند که ممکن است افراد را تحت فشار قرار دهد تا به این استانداردها دست یابند. این فشار می‌تواند به احساس نارضایتی از بدن منجر شود.
۲- تجربیات گذشته: تجارب منفی در دوران کودکی یا نوجوانی، مانند آزار و اذیت به خاطر ظاهر، می‌تواند بر روی تصویر بدنی فرد تأثیر بگذارد و احساس زشت‌پنداری را تقویت کند.
۳- نظرات و انتقادات دوستان و اطرافیان:
اگر دوستان فرد به ظاهر خود حساس باشند، این موضوع می‌تواند باعث ایجاد توجه افراطی به خود وتشدید نارصایتی شود همچنین نظرات منفی یاانتقادی از سوی دوستان، خانواده یا همسالان درباره ظاهر فرد می‌تواند به ایجاد احساس زشت‌پنداری کمک کند. این انتقادات ممکن است حتی ناخواسته و غیرمستقیم باشند.
۴- رسانه‌های اجتماعی:
رسانه‌های اجتماعی، به ویژه اینستاگرام، می‌توانند تأثیرات منفی قابل توجهی بر اختلال خودزشت‌انگاری داشته باشند. این پلتفرم‌ها با نمایش تصاویر ایده‌آل و ویرایش شده از زندگی و بدن افراد، استانداردهای غیرواقعی زیبایی را ترویج می‌کنند. کاربران ممکن است خود را با این تصاویر مقایسه کنند و احساس نارضایتی از ظاهر خود پیدا کنند.
علاوه بر این، فشار برای کسب تأیید اجتماعی از طریق لایک‌ها و نظرات می‌تواند به افزایش اضطراب و افسردگی در افرادی که دچار اختلال خودزشت‌انگاری هستند، منجر شود. این احساسات منفی می‌تواند به رفتارهای مضر مانند رژیم‌های غذایی سخت یا جراحی‌های زیبایی غیرضروری منجر شود. در نتیجه، رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به تشدید مشکلات روانی و جسمی مرتبط با تصویر بدن، کمک کنند.
عوارض ناشی از آن
عوارض BDD می‌تواند شامل مشکلات اجتماعی، کاهش کیفیت زندگی، افسردگی و حتی افکار خودکشی باشد. افراد مبتلا ممکن است در تحصیل یا کار خود با مشکلات جدی مواجه شوند.
روش درمان
درمان اختلال خود زشت‌پنداری معمولاً شامل ترکیبی از روان‌درمانی و دارودرمانی است. یکی از روش‌های مؤثر، درمان شناختی-رفتاری (CBT) است که به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی را شناسایی و تغییر دهد.
فرض کنید فردی دچار اختلال خود زشت‌پنداری است و نگران بینی خود است. او ممکن است ساعت‌ها در آینه به بینی‌اش نگاه کند و فکر کند که بینی‌اش خیلی بزرگ است. با کمک درمانگر، فرد موردنظر می‌تواند یاد بگیرد که این افکار را به چالش بکشد و بر روی توانمندیها، اهداف و جنبه‌های مثبت خود تمرکز کند که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی‌اش کمک کند.
اختلال خود زشت‌پنداری نیازمند توجه و درمان مناسب است تا افراد بتوانند زندگی سالم و رضایت‌بخشی داشته باشند.
